Erven

De afwikkeling van een nalatenschap omvat drie stappen: de verklaring van erfrecht, de aangifte erfbelasting en de verdeling van de nalatenschap.

Verklaring van erfrecht

Een verklaring van erfrecht is een verklaring een verklaring die wordt opgemaakt door de notaris en waarin wordt vermeld wie de erfgenamen zijn. In de conclusie staat verder vermeld wie bevoegd is om als gevolmachtigde of executeur namens de erfgenamen op te treden. De notaris maakt deze verklaring aan de hand van door hem te verzamelen gegevens.  De notaris moet voor de afgifte van de verklaring een aantal zaken controleren. Zo wordt er bij het Centraal Testamenten Register gecontroleerd of er een testament is, wordt er bij de Gemeente Basis Administratie de persoonlijke gegevens gecontroleerd en een erfgenamenonderzoek uitgevoerd. Als de notaris alle benodigde gegevens heeft ontvangen, kan hij de verklaring van erfrecht afgeven. Dit kan afhankelijk van de situatie tot enkele weken duren. Onder omstandigheden kan dat zelfs langer zijn.  Met de verklaring van erf­recht kan de nala­tenschap afgewikkeld worden.

Aanvaarden of verwerpen

Wanneer iemand overlijdt laat hij of zij erfgenamen achter. Die erfgenamen hebben niet alleen recht op de bezittingen van degene die is overleden, maar zij nemen ook de schulden over. Nalatenschappen kunnen niet alleen een positief maar ook een negatief saldo hebben. Het kan ook voorkomen dat op het moment van overlijden van de erflater nog niet bekend is of de nalatenschap positief of negatief is. De wet voorziet in drie mogelijkheden met betrekking tot het al dan niet aanvaarden van een nalatenschap.

Aanvaarding van de nalatenschap

De eerste mogelijkheid is het aanvaarden van de nalatenschap. Dit kan “uitdrukkelijk” (door een akte) gebeuren, maar ook “stilzwijgend”. Indien u de nalatenschap heeft aanvaard, kunt u deze niet meer verwerpen. Hierbij moet opgemerkt worden dat het aanvaarden van de nalatenschap gelijk staat aan “het zich als erfgenaam gedragen”. Iemand gedraagt zich als erfgenaam als hij of zij bijvoorbeeld het huis van de overledene binnengaat en spullen meeneemt. Daden die betrekking hebben op het regelen en bekostigen van de uitvaart worden niet hiertoe gerekend. Indien u de nalatenschap hebt aanvaard, bent u aansprakelijk voor zowel de bezittingen als de schulden uit die nalatenschap. U kunt hiervoor zelfs in uw privé-bezit worden aangesproken.

Verwerping van de nalatenschap

De tweede mogelijkheid is het verwerpen van de nalatenschap. Indien u verwerpt krijgt u niets uit de nalatenschap, maar u blijft ook gevrijwaard van de eventuele schulden hieruit. Het recht om te verwerpen geldt ook voor een legataris met betrekking tot een legaat. Indien u gebruik wenst te maken van het weigeringsrecht, moet u dit in een zo vroeg mogelijk stadium kenbaar maken. U kunt namelijk niet meer weigeren nadat u eerder heeft aanvaard. Het verwerpen van de nalatenschap gaat gepaard met enkele formaliteiten bij de Rechtbank. De notaris kan dit voor u regelen.

Beneficiaire aanvaarding van de nalatenschap

Indien er twijfel of te weinig zekerheid bestaat over de omvang van de nalatenschap kunt u ook de boedel aanvaarden “onder het voorrecht van boedelbeschrijving”. Deze derde mogelijkheid wordt ook wel beneficiaire aanvaarding genoemd. U aanvaardt dan de nalatenschap maar mocht onverhoopt blijken dat de boedel toch negatief is, dan bent u alleen aansprakelijk voor zover er baten in de boedel zitten. Deze baten moeten dan ook uitsluitend aangewend worden om de schulden te betalen. U bent zelf dus niet met uw privé-vermogen aansprakelijk voor de eventuele schulden uit de nalatenschap, maar u mag ook niets van de bezittingen hebben tot zeker is dat alle schulden zijn voldaan. Ook hier geldt dat men zich “niet als erfgenaam mag gedragen” wil men niet het risico lopen toch volledig aansprakelijk te zijn voor de schulden. Er is een aantal situaties waarin men altijd beneficiair moet aanvaarden. Dit is het geval als er minderjarige erfgenamen zijn of als er erfgenamen zijn die niet het vrije beheer over hun vermogen hebben. Ook voor deze procedure bestaan enkele formaliteiten, waarbij de notaris u van dienst kan zijn.